Özgüven problemleri nedir konusuna geçmeden önce özgüvenin ne olduğunu iyice kavramak gerekir. Özgüven, kişinin kendisiyle barışık olması halidir. Özgüvenli kişi kendini sever, pek çok konuda kendini yeterli görür, yapabildiklerinin farkındadır ve bu durumu davranışlarıyla da destekler. Özgüvenli bireyler kendileriyle barışık oldukları gibi çevreleriyle de iyi ilişkiler içerisindedir. Özgüven henüz bebeklik yıllarımızda ailemiz ile kurduğumuz iyi ilişkiler çerçevesinde oluşmaya başlar ve hayatımızın ilerleyen yıllarında da devam eder.
Fakat bazı kişiler kendilerine güvenme konusunda bazı problemler yaşarlar.
Özgüven eksikliği ya da düşük özgüven olarak adlandırılan bu problemlerin nedenleri genel olarak çocukluk çağlarında çevremizin etkisiyle oluşsa da bir şok nedeni vardır.
Özgüven eksikliğinin nedenleri
Özgüven duygusu çocukluk yıllarımızda ailemizin ve çevremizin bize karşı davranışları ile oluşmaya başlar. Bireyler çocukluk yıllarında ailelerinden özgüvenlerini kırıcı davranışlar veya buna sebep olacak olaylar ile karşılaşırlar ise özgüven duygularında eksiklikler ortaya çıkar. Uzmanlar 2-6 yaş arasındaki dönemde ailelerinden sevgi görmeyen, vakit ayırılıp iyi ilişkiler kurulmayan ve devamlı olarak akranlarıyla kıyaslanan çocukların ileri yaşlarda özgüven sorunları yaşadığına işaret ediyor.
Özgüven sorunu yaşamamıza sebep olan nedenlerden bazıları şunlardır:
- Çocukluk yıllarında ailenizden devamlı olarak “sen yapamazsın, beceremezsin” gibi tepkiler alıp, sürekli olarak eleştirilmek
- Büyürken ebeveynleriniz tarafından aşırı korumacı tavırlarla karşılaşmak ve hareket alanınızın kısıtlanması
- Anne ve babanızın boşanması ile ortaya çıkan sorunlar
- Erkek/kız arkadaşınızdan ayrılmak, sevgiliniz tarafından aldatılmak
- Bir işte veya durumda başarısız olmanız sonucu oluşan başarısızlık korkusu
- Yaşadığımız hayat kırıklığı, ayrılık, başarısızlık gibi olayları fazla büyütmek ve bu durumlara takılı kalmak
- Kendimizi ağır bir şekilde eleştirmek
Bireyler çocukluk dönemlerinde gelen tepkiler ve eleştiriler ile yetişkinlik çağında yaşanılan başarısızlıklar ve olumsuz durumların etkisiyle başarısızlıklarının kendi kaderleri olduklarını düşünmeye başlarlar.
Özgüven problemlerinin belirtileri
Özgüven problemleri yaşayan kişiler yenilgiyi baştan kabullenirler. Özgüveni eksik kişiler yapması gereken bir iş olduğunda veya karşılarına olumsuz bir durum çıktığında başaramayacaklarını, yapmayacaklarını iddia ederler. Herkesin yapabileceği bir işi onların yapmaya becerileri olmadığını öne sürer, kendilerini geri planda tutarlar.
Kendine güven problemi yaşayan bireyler genel olarak kendilerine yapılan her eleştiriyi kabullenmeye meyillidir. Hatta onlar kendilerini başkalarından daha sert bir şekilde eleştirirler.
Karar almak özgüven problemi yaşayanlar için zordur. Karar vermek için kendi düşüncelerine değil çevrelerinin düşündüklerine daha çok önem verirler.
Özgüveni eksikliği yaşayan bireyler yeni ortamlara girmekten çekinirler. Yeni arkadaşlar edinmek, tanımadıkları bir ortamda söz almak onların için diğer kişilere göre daha zordur.
Özgüven problemlerini aşmanın yolları
Özgüvenimizi arttırmak için neler yapabiliriz?
- Öncelikle kendinizi daha çok sevmeye odaklanın. Her birey eşsizdir. Kendi değerimizin farkına varmak hayatımızdaki insanlarında bize verdiği değerin ve davranışların değişmesine sebep olur.
- Kendinizi devamlı olarak eleştirmeyin. Hiç kimse mükemmel değildir. Herkes hatalar yapabilir. Mükemmel ve hatasız olarak gördüğünüz kişiler bile ciddi hatalar yapabilir.
- Hatalarınızdan ders almaya çalışın ama bunu dünyanızı yıkacak bir mesele haline getirmeyin. İnsanlar hata yaparak ve bu hatalardan dersler çıkararak gelişirler.
- Kendinize küçük hedefler koyun. Büyük ve ulaşamadığınız hedefler koymak sizin başarısız olma oranınızı arttıracaktır. Bu başarısızlıklarda kendinize olan güveninizi düşürecektir. Ancak koyduğunu küçük hedefler sizi daha kolay başarıya taşır ve başardıkça kendinize olan güveninizde yerine gelir.
- Özgüven problemleri arkadaş çevremizden ya da özel hayatımızdan kaynaklanıyor olabilir. Belki de özgüveninizi düşürmenize sebep olan şeylerden biri de çevrenizdeki insanların size karşı olan olumsuz davranışlarıdır. Farklı insanlar tanımaya cesaret edin. Sizi aşağıya çeken insanları hayatınızdan uzaklaştırın ve size hak ettiğiniz değeri veren insanları hayatınıza alın. Size değer veren insanlarla birlikte olmak sizin de kendinize olan güveninizi arttırmanıza yardımcı olacaktır.