Sosyal fobi, bireylerin topluluk karşısına çıkmaktan son derece kaygılanmasına ve topluluk karşısına çıktığında rezil olmaktan, alay konusu olmaktan korkmasına yol açan bir psikolojik bir problemdir. Sosyal fobisi olan bireyler kalabalık bir ortama girmekten ve bu ortamda rezil olacakları bir şey yapmaktan o kadar büyük kaygı ve korku duyarlar ki sürekli olarak bu durumdan kaçınırlar. Sosyal fobiye sahip bireyler kalabalık bir ortamda yemek yemekten, konuşmaktan veya dikkatleri kendilerine çekecek herhangi bir hareket yapmaktan sonra derece korkarlar. Bu sebeple sürekli olarak kendilerini yalnızlaştırırlar. Sosyal fobi kişilerin aile ve sosyal ilişkilerini, iş ve okul hayatlarını olumsuz etkilemektedir.
Sosyal fobiye sahip bireyler, kalabalık bir ortama girdiklerinde ortamdaki kişilerin kendileri hakkında kötü düşüneceklerini, tuhaf, zayıf, sorunlu bir kişi olduklarına dair yargıda bulunacaklarını düşünürler.
Sosyal fobisi olan kişilerin kaygı ve korku duygularını yaşaması için kalabalık bir ortama girmek bir yana girdiklerini düşünmeleri bile yeterlidir. Bir topluluk önüne çıkma veya kalabalığa karışma düşüncesi sosyal fobisi olan bir bireyin, günlerce hatta haftalarca kaygı duymasına yol açmaktadır.
Sosyal fobi, bireylerin insanların karşında rahat edememesine, tuhaf hissetmesine ve kaygı duymasına yol açar. Bu kişiler her ne kadar kaygı duymanın gereksiz olduğunu bilseler de kendilerine engel olamazlar.
Sosyal Fobi Belirtileri
Sosyal fobi bireylerde hem fiziksel hem de davranışsal belirtiler şeklinde görülmektedir. Sosyal fobi sonucunda ortaya çıkan fiziksel belirtiler şöyledir;
- Çarpıntı
- Nefes Darlığı
- Ağız kuruluğu
- Terleme
- Titreme
- Sindirim sisteminde sorunlar (ishal ve kabızlık gibi)
- Kaslarda gerginlik dolayısıyla ağrı
Sosyal fobi dolayısıyla bireyler görülen davranışsal belirtiler ise şöyledir;
- Kalabalık ortamdan uzaklaşma, kaçma isteği
- Normal biri gibi davranmak için yoğun çaba harcamak
- Hissedilen kaygı ve korku durumunun, stresin dışarıdaki kişiler tarafından fark edilmemesi için uğraşmak
- İnsanlarla göz teması kurmaktan ve konuşmaktan kaçınmak
- Hata yapmaktan korkulduğu için kalabalık ortamda hareketsiz kalmak ya da iletişimi kesmek
Sosyal Fobi Nedenleri
Sosyal fobi, biyolojik, çevresel, psikolojik birçok etken dolayısıyla ortaya çıkan bir psikolojik sorundur. Bu tür bir fobinin ortaya çıkmasına neden etkenlerin başında sıklıkla topluluk içerisinde yaşanmış kötü bir olay gelmektedir.
Kabalık bir ortamda utanılacak bir hareket yapmış veya topluluk içerisinde bir sebepten alay konusu olmuş kişilerde sosyal fobinin ortaya çıkması oldukça sık rastlanan bir durumdur.
Sosyal fobi biyolojik nedenlerden dolayı da bireylerde görülmektedir. Beyinde gerçekleşen seratonin salınımında dengesizliklerin olması bu tür bir psikolojik rahatsızlığın ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Seratonin beyinde sinir hücrelerinin iletişim kurmasına yardımcı olmaktadır ve bu maddenin dengesiz salınımı bilgilerin beyinde yanlış iletilmesine neden olmaktadır.
Bireylerde sosyal fobi görülmesine neden olan bir faktör ise çevresel etkenlerdir. Aşırı korumacı ve baskın bir ailede büyüyen çocuklarda sosyal fobi görülme olasılığı, diğer çocuklara göre daha fazladır. Aile içerisinde söz hakkı tanınmayan ve hata yapma lüksü olmayan bireyler, topluluk içerisine girdiklerin de ne yapacaklarını bilemezler ve konuşmaktan, yanlış yapmaktan çekinirler.
Sosyal Fobi Nasıl Yenilir
Sosyal fobi, bireylerin hayatını olumsuz etkileyen ve okulda, iş hayatında sorunlar yaşamasına, ailesi veya çevresiyle ilişkilerinin bozulmasına yol açan bir rahatsızlıktır. Sosyal fobinin tedavi edilmesi, bireylerin yaşam kalitelerini yükseltecektir.
Sosyal fobinin tedavisinde en sık kullanılan yöntem psikoterapidir. Psikoterapi yöntemlerinden biri olan bilişsel davranışçı terapi ve EMDR Terapisi sosyal fobinin tedavisinde uzmanların en çok tercih ettiği yöntemlerdir. Bu tedavi yöntemleri sosyal fobiye neden olan etkenler incelenir ve kaygı yaşanmasına neden olan bu etkenler ile başa çıkma yolları öğretilir.
Sosyal fobinin tedavisinde kullanılan bir diğer yöntem ise ilaç tedavisidir. İlaç tedavisi genellikle kişileri toplum içerisinde rahatlatmak veya seratonin salınımını dengelemek amacıyla uygulanmaktadır. İlaç tedavisinin etkili olup olmadığına karar verebilmek için, en az 10 hafta düzenli bir şekilde verilen ilaçların kullanılması gerekmektedir. İlaç tedavisinin etkili olduğuna karar verilirse, 9-12 ay arasında ilaç kullanımına devam edilmektedir.