Obsesif Kompulsif Bozukluk Nedir
Obsesif kompulsif bozukluk, bireylerde takıntılı, problemli ve rahatsız edici düşüncelere yani obsesyonlara ve bu takıntılı düşüncelere bağlı olarak ve bu düşüncelerden kurtulmak için gelişen genellikle birbirini tekrarlayan davranışlara yani kompsulsiyonlara neden olan psikolojik bir rahatsızlıktır.
Obsesyon, bireylerin kendilerini düşünmekten alı koyamadıkları, engel olamadıkları, isteseler dahi zihinlerinden atamadıkları olumsuz düşüncelerdir. Obsesyonları, her kişinin gün içerisinde düşünebildiği olumsuz düşüncelerle karıştırmamak gerekir.
Obsesyonlar, oldukça negatif, sorunlu ve rahatsız edici, zaman zaman ise toplum tarafından kabul görmeyecek düşüncelerdir. Obsesyona sahip olmayan bireyler olumsuz düşüncelerini zihinlerinden savuşturup atabilirken, obsesyona sahip bireyler bu düşüncelerini isteseler dahi zihinlerinden atamazlar ve bu düşüncelerden kurtulmak için farklı yollara başvururlar. Obsesyona sahip bireyler düşüncelerinin yanlış olduğunu bildikleri halde bunu engelleyemezler.
Obsesyonlar, bireyler yüksek seviyelerde strese ve kaygıya neden olmaktadır. Obsesif düşüncelere verilen örneklerden bazıları şöyledir; dışarıdan mikrop bulaşacağına ve engel olunamayacağına dair düşünceler, sevdiği birinin kaza geçirip öleceğine dair düşünceler, cinsel davranışlarını engelleyemeyeceğine ve utanç duyulacak bir şey yapacağına dair düşünceler.
Kompulsiyon, obsesyonlara yani sorunlu ve engellenemeyen düşüncelere sahip bireylerin bu düşüncelerden ve düşüncelerin yarattı stres ve kaygıdan kurtulmak için başvurdukları birbirini tekrarlayan davranışlardır. Sorunlu ve engellenemeyen düşüncelere sahip bireyler, bu birini tekrarlayan davranışları yaptıklarında düşüncelerinden kurtulacaklarına inanırlar.
Bu davranışlar bireylere biraz olsun rahatlama sağlasa da en nihayetin sorunlu düşünceler geri gelmektedir.
Kompulsif davranışlar, sorunlu düşünceler ile her zaman bağlantılı olmayabilir. Yani sevdiği birinin öleceği ile ilgili engelleyemediği düşünceleri olan biri evin her yerini simetrik düzenlemezse sevdiği kişinin öleceğini düşünür ve sürekli olarak bir yerleri düzeltir.
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Belirtileri
Obsesif kompulsif bozukluk, bireylerde birçok belirti göstermektedir. Bu belirtileri iki ayrı grupta incelemek rahatsızlığın ne ve nasıl olduğunu anlamak açısından daha iyi olacaktır.
Obsesyon belirtileri
- Sevdiklerinin öleceğini karşı aşırı korkma ve sürekli olarak bunu düşünme
- Cansız nesnelerin zarar vereceğini düşünme (Örneğin evdeki eşyalar, cansız mankenler, oyuncaklar)
- Kendine veya başka kişilere zarar vereceğini düşünme
- Kendine veya yakınlarına mikrop bulaşacağını düşünme
- Bulunulan ortamın özellikle evin ve işyerinin hiçbir zaman düzenli olmadığını ve pis olduğunu düşünme,
- Eşyaların düzenli ve simetrik olmadığını düşünme
- Cinsellik ile ilgili sorunlu ve rahatsız edici davranışları düşünme ve hayalini kurma
- İstenmeyen bir davranış yapmanın sonucu olacak çevre tarafından kabul görmeyeceğini ve dışlanacağını düşünme
Kompulsiyon belirtileri
- Eşyaları simetrik ve düzenli bir hale getirmek için yoğun çaba
- Bulunan ortamı (evi, işyerini vb.) sürekli olarak temizleme ve düzene sokmaya çalışma
- Yapılan işleri belirli sayılarda yapma (Örneğin; kapı eşiğinden 5 kere geçmek, düzenli olduğundan emin olmak için eşyaları 5 kere tekrar tekrar katlamak)
- Yaralar oluşana kadar el, yüz ve vücut yıkamak
- Evdeki elektrikli aletlerin, camları, suyun kapalı olduğundan emin olamayarak defalarca kontrol etmek
- Belirli bir sözü veya cümleyi sürekli olarak tekrar etmek
- Belirli aralıklarla her gün veya her saat kötülüklerden koruduğuna inanılan bir nesneye dokunmak
- Belirli bir nesnenin lazım olabilir veya saklanmazsa kötü şeyler olur düşüncesi ile yıllarca biriktirilmesi ( gazete, tişört, bardak)
Obsesif Kompulsif Bozukluk Nedenleri
Obsesif kompulsif bozukluk, nedenleri tam olarak bilinmeyen bir hastalıktır. Obsesif kompulsif bozukluğa sahip kişiler üzerinde araştırma yapan uzmanlar, hastalığın genetik aktarım, biyolojik nedenler ve yaşanılan travmatik olaylar sonucunda ortaya çıktığını düşünmektedir.
Obsesif kompulsif bozukluğ neden olduğu düşünülen faktörlerden biri genetik aktarımdır. Uzmanların yaptıkları araştırmalarda ailesinde özelliklede 1. derece akrabalarında obsesif kompulsif bozukluk olan kişilerde hastalığın görüşme oranı oldukça fazladır.
Okb’ye neden olan bir diğer faktör ise biyolojik nedenlerdir. Beyinde salgılanarak sinirsiteminde etkili olan seratoninin salgılanmasındaki dengesizlikler psikolojik rahatsızlıkların ortaya çıkmasına neden olmaktadır.
Obsesif kompulsif bozukluklara neden olan bir diğer faktör ise travmatik olaylardır. Kaza geçirmek, tacize-tecavüze uğramak, sevilen birinin ölümüne şahit olmak, fiziksel, psikolojik veya sözlü şiddete maruz kalmak obsesif kompulsif bozukluğa neden olabilmektedir. Travmatik olayların özellikle çocukluk dönemlerinde yaşanması hastalığın ortaya çıkış oranını yükseltmektedir.
Obsesif Kompulsif Bozukluk Tedavisi
Obsesif kompulsif bozukluk, ilaç tedavisi ve psikoterapi yöntemleri ile tedavisi mümkün olan bir hastalıktır. Hastalığın tedavisinde en sık kullanılan yöntemler ilaç tedavisi ve bilişsel davranışçı terapi olurken, cerrahi müdahale ilaç tedavisinin ve psikoterapinin yeterli olmadığı durumlarda kullanılmaktadır. Cerrahi müdahale bozulmuş ve kopmuş olduğu düşünülen sinir uçlarının düzeltilmesi için tercih edilmektedir.
Obsesif kompulsif bozukluk tedavisinde en sık kullanılan yöntemlerden biri bir psikoterapi yöntemi olan bilişsel davranışçı terapidir. Bilişsel davranışçı terapide amaç, danışanların sorunlu ve rahatsız edici obsesif düşüncelerinin ve bunlara bağlı olarak gelişen kompulsif davranışlarının neden kaynaklandığını, hastalığı tetikleyen etkenlerin ne olduğunu anlayabilmek ve danışanların bu etkenlerden kaçınmasını değil bu etkenlerin üzerine giderek hastalığı yenmelerini sağlamaktır.